بررسی علل و روش‌های درمان طولانی شدن قاعدگی و خونریزی غیرطبیعی واژینال در مردان ترنس (FTM)
مترجم: سعید.ش
بسیاری از مردان ترنسجندر ترجیح می‌دهند تحت عمل جراحی هیسترکتومی (تخلیه رحم)، اوفرکتومی (تخلیه تخمدان) و/یا تطبیق جنسیت ناحیه تناسلی قرار نگیرند. در بسیاری از مردان ترنسجندری که در سن باروری هستند و روند تطبیق جنسیت خود را بدون این که هورمون درمانی کنند انجام می‌دهند یا این‌که تستسترون درمانی می‌کرده‌اند اما بعدا بدلیل عوارض جانبی ناخواسته‌ای نظیر طاسی که در اثر تستسترون درمانی برایشان پیش آمده هورمون درمانی را متوقف کرده‌اند، قاعدگی در محدوده مرجع استاندارد 21-35 روز بین هر سیکل اتفاق می‌افتد؛ در فاصله بین دو سیکل خونریزی قاعدگی رخ نمی‌دهد و هر مرتبه قاعدگی نیز به‌طور میانگین 2-6 روز به طول می‌انجامد. سیکل قاعدگی این افراد به‌طور میانگین در سن 49 سالگی متوقف می‌شود. اگر هرگونه تفاوتی در محدوده‌هایی که ذکر گردید وجود داشته باشد، لازم است دستگاه تناسلی مورد بررسی قرار گیرد.
سیکل قاعدگی مردان ترنسجندری که تستسترون درمانی خود را با مصرف دوز فیزیولوژیک انجام می‌دهند، معمولا در عرض شش ماه متوقف می‌شود. توقف سیکل قاعدگی در مردان ترنس به چند دلیل اتفاق می‌افتد: یکی این‌که تستسترون درمانی از تخمگ‌گذاری ممانعت به عمل می‌آورد (که البته شاید اینگونه نباشد که ممانعت کامل از تخمک‌گذاری به عمل آید)، و دلیل دیگر این که تستسترون سبب آتروفی اندومتر (تحلیل رفتن لایه پوششی داخل رحم) می‌شود. اگرچه موعد توقف سیکل قاعدگی در افراد مختلف متفاوت است.
از جمله فاکتورهایی که در موعد توقف سیکل قاعدگی نقش ایفا می‌کنند، می‌توان به دوز تستسترون مصرفی، شیوه تستسترون درمانی، فاصله زمانی بین دو دوز، وجود تخمدان‌ها و عملکرد آنها، وضعیت بدن، و مسائل پزشکی ساختاری یا غیرساختاری دیگری که مربوط به رحم یا تخمدان می‌شوند اشاره نمود.
مردان ترنسجندری که پیش از شروع تستسترون درمانی سابقه قاعدگی نامنظم (مثلا قاعدگی مکرر، خونریزی شدید قاعدگی) داشته‌اند، ممکن است ریشه آسیب‌شناختی داشته که در نتیجه وقتی تستسترون درمانی را شروع کردند نیز، مسیری طولانی‌تر یا پرپیچ‌وخم‌تری در جهت توقف سیکل قاعدگی پیش روی خود داشته باشند.
بنابراین توصیه می‌شود افرادی که ریسک فاکتورهای هایپرپلازی اندومتریال (تکثیر بیش از اندازه سلول‌های غشاء درون رحمی) دارند و وضعیت آنها از لحاظ بالینی تاحدودی شک‌برانگیز است، همزمان با شروع تستسترون درمانی برای ارزیابی علل شناخته شده خونریزی نامنظم و برطرف کردن این علل و عوامل مورد بررسی قرار گیرند؛ افرادی که از قبل پیشینه آمنوره (توقف سیکل قاعدگی) یا الیگومنوره (خونریزی شدید حین قاعدگی) داشته‌اند نیز لازم است پیش از شروع تستسترون درمانی برای تشخیص ناهنجاری‌های اندومتریال مورد ارزیابی قرار گیرند. طی این ارزیابی‌ها مشخص می‌شود که آیا مردان ترنسی که رابطه جنسی با شریک‌های جنسی مولد اسپرم داشته‌اند، باردار شده‌اند و بارداری آنها در بروز این مسائل نقشی داشته است یا این‌که خیر.
🔳سبب‌شناسی
افرادی که پس از 6-12 ماه تستسترون درمانی که سطح تستسترون بدن آنها در محدوده مردان قرار گرفته و LH و FSH آنها سرکوب شده، همچنان خونریزی قاعدگی داشته باشند، دچار خونریزی غیرطبیعی رحم (AUB) هستند. خونریزی غیرطبیعی رحم به علل ساختاری و غیرساختاری متعددی بستگی دارد. این علل و عوامل در سیستم کلاسه‌بندی شده فدراسیون بین‌المللی متخصصین زنان و زایمان به‌طور خلاصه بیان شده است.
علل ساختاری خونریزی غیرطبیعی رحم عبارت‌اند از: پولیپ اندومتریال (غشاء درون رحمی)، آدنومیوزیس (بزرگ شدن رحم)، لیومیوم، هایپرپلازی اندومتریال، یا بدخیمی (سرطان رحم). بهترین روش برای ارزیابی این دسته از علل و عوامل از طریق عکس‌برداری و نمونه‌برداری از بافت اندومتریال است.
قبلا گفته می‌شد که ریسک سرطان اندومتریال در مردان ترنسجندری که تستسترون درمانی می‌کنند افزایش پیدا می‌کند، اما داده‌های بلندمدت چنین ریسکی را نشان نمی‌دهد.
علل غیرساختاری خونریزی غیرطبیعی رحم عبارت‌اند از: بارداری، کوآگولوپاتی (اختلال انعقاد خون)، اختلالات تخمک‌گذاری، اندومتریال، یا به دلیل مشکلات ناشی از اقدامات درمانی.
سونوگرافی ترانس واژینال استاندارد طلائی عکس‌برداری لگنی است، با این حال روش‌های دیگری مانند سونوهیستروگرام، سونوگرافی شکمی، سی‌تی اسکن، یا ام‌آرآی نیز قابل قبول هستند. در ملاقات با پزشک زنان زایمان هم علل ساختاری مورد بررسی قرار می‌گیرد و هم علل غیرساختاری.
تصمیم به انجام اولتراسونوگرافی ترانس‌واژینال یا نمونه‌برداری اندومتریال در مردان ترنسجندری که این روندها را تهاجمی می‌دانند، نباید بی‌اهمیت انگاشته شود. بهتر است همه روش‌های تشخیصی غیرتهاجمی مانند آزمایش انتظار مشاهده‌گرانه توقف سیکل قاعدگی شش ماه بعد از شروع تستسترون درمانی، مشاهده کاهش خونریزی بعد از تجویز پروژستین، یا انجام سونوگرافی ترانس‌ابدومینال (شکمی) لحاظ شوند.
طولانی شدن قاعدگی حتی با وجود تستسترون درمانی ممکن است به وضعیت بدنی فرد نیز مرتبط باشد؛ افرادی که بافت چربی بدن‌شان بیشتر است، سطح استروژنی که در بدن‌شان تولید می‌شود بالاتر است و طی پروسه آروماتیزاسیون نیز، میزان تبدیل تستسترون به استرادیول در بدن آنها بیشتر است.
🔳روش‌های درمانی مبتنی بر سبب‌شناسی
نشان داده شده که اگر دوز تستسترون را افزایش دهیم و فاصله زمانی بین دو دوز تستسترون را کمتر کنیم (یعنی مثلا تزریق تستسترون درون‌عضلانی را هفته‌ای یکبار یا دو هفته‌ای یکبار انجام دهیم)، سیکل قاعدگی نیز سریع‌تر متوقف می‌شود. موعد توقف سیکل قاعدگی طی 1 الی 13 ماه گزارش شده و علاوه بر فاکتورهای ژنتیکی و فیزیولوژیکی فرد به فرمولاسیون یا روش تستسترون درمانی نیز بستگی دارد.
اگر بخواهیم روند توقف سیکل قاعدگی را از لحاظ فیزیولوژیکی بررسی کنیم، می‌توانیم بگوییم که موعد توقف سیکل قاعدگی به افزایش سطح تستسترون (و رسیدن آن به محدوده فیزیولوژیک مردان) و همینطور کاهش سطح استروژن بستگی دارد، که در اثر آندروژن درمانی اتفاق می‌افتد. با این حال لازم به ذکر است که بسیاری از افراد علارغم این که سطح استروژن بدن‌شان بالا است و سطح تستسترون بدن‌شان نیز تا محدوده فیزیولوژیک مردان بالا نیامده است، توقف سیکل قاعدگی را تجربه می‌کنند.
مثلا مطالعه‌ای که روی مردان ترنسجندری که شروع به تستسترون درمانی کرده بودند صورت گرفته، حاکی از آن است که 84% از افرادی که در این مطالعه شرکت داشتند طی 6 ماه توقف سیکل قاعدگی را تجربه کرده بودند. و این در حالی است که سطح تستسترون کل فقط در 58% از افراد، و سطح تستسترون آزاد فقط در 68% از افراد به محدوده فیزیولوژیک مردان رسیده بود.
اگرچه اگر فردی دچار قاعدگی نامنظم شده باشد، بهتر است رژیم هورمونی و دوز هورمون‌های مصرفی‌اش تنظیم شود. برای کمک به توقف سیکل قاعدگی می‌شود پروژسترون خوراکی، تزریقی، قابل کاشت، یا درون رحمی (IUD) را به رژیم هورمونی فرد افزود. مردان ترنسجندری که مایل نیستند توانایی باروری خود را برای آینده حفظ کنند و مایل به انجام عمل تخلیه رحم نیز نیستند یا از عوارض مربوط به جراحی رنج می‌برند، می‌توانند بافت اندومتر (لایه پوششی درون رحم) خود را تخلیه کنند.
دستگاه درون رحمی لوونورژسترل (IUS/IUD) در زنان غیرترنسجندر به میزان قابل توجهی خونریزی قاعدگی را کاهش داده یا سبب توقف کامل سیکل قاعدگی می‌شود. مردان ترنسجندر نیز می‌توانند از این دستگاه بهره جویند و علاوه بر کاهش یا توقف سیکل قاعدگی، از مزیت تاثیر ضدبارداری این دستگاه نیز بهره‌مند گردند؛ این مزیت برای افرادی که شانس بارداری دارند حائز اهمیت است (چون بعضی از افراد حتی با وجود این که سطح تستسترون بدن‌شان به محدوده فیزیولوژیک مردان رسیده است، هنوز تخمک‌گذاری می‌کنند).
برای افرادی که با وجود این‌که تستسترون درمانی می‌کنند همچنان قاعدگی طولانی‌مدت دارند، ممکن است مهارکننده‌های آنزیم آروماتاز نظیر آناسترازول یا لتروزول در کوتاه‌مدت به عنوان درمان کمکی جهت توقف سیکل قاعدگی تجویز گردد. آنزیم آروماتاز در قسمت‌های مختلف بدن نظیر تخمدان‌ها، اندومتریوم، پوست، استخوان، پستان، مغز و بافت چربی یافت می‌شود.
مهارکننده‌های آنزیم آروماتاز در درمان سرطان پستان از نوع گیرنده مثبت استروژن، اندومتریوز، و القای تخمک‌گذاری مورد استفاده قرار می‌گیرند. نشان داده شده که مصرف این داروها همراه با سایر روش‌های هورمون درمانی نظیر تجویز پروژستین یا قرص‌های ضدبارداری ترکیبی، خونریزی واژینال را کاهش داده و درد لگنی را تسکین می‌بخشند.
زنان غیرترنسجندری که با تجویز مهارکننده‌های آروماتاز تحت درمان قرار می‌گیرند، اگر استروژن درمانی انجام ندهند دچار علائم یائسگی پزشکی نظیر گرگرفتگی، آرتالژی (درد مفصلی)، اختلالات خلقی، خستگی، خشکی واژن، کاهش تراکم معدنی و شکستگی استخوان می‌شوند. اما در مردان ترنسجندر با توجه به این‌که همزمان تستسترون درمانی می‌کنند، این علائم بسیار خفیف بوده یا اصلا رخ نمی‌دهد.
اما اینجا دوز مهارکننده آروماتاز لازم برای افرادی که سطح تستسترون بدن‌شان در محدوده نرمال مردان قرار گرفته و سطح استروژنی که توسط تخمدان‌ها ترشح می‌شود ده برابر پایین‌تر از سطح استروژن فیزیولوژیک زنان است، مشخص نمی‌باشد.
با توجه به این که مهارکننده‌های آروماتاز جهت القای تخمک‌گذاری نیز مورد استفاده قرار می‌گیرند، مردان ترنسجندری که در معرض بارداری قرار دارند بهتر است از روش‌های پیشگیری از بارداری بهره جویند. کاهش وزن در این زمینه نقشی حیاتی دارد، چرا که سطح سلامتی فرد را بالا برده و بدلیل کاهش بافت چربی بدن که آنزیم آروماتاز را در خود جای داده است، سبب توقف سیکل قاعدگی نیز می‌شود.
مترجم: سعید.ش
🌐منبع: هلپ ترنس سنتر – شبکه اطلاع رسانی ترنسجندر و تغییرجنس
https://helptranscenter.org
مرجع:
https://transcare.ucsf.edu
Copyright © 2019 سعید.ش https://helptranscenter.org هلپ ترنس سنتر – شبکه اطلاع رسانی ترنسجندر و تغییرجنس All Rights Reserved
هلپ ترنس سنتر 