تعریف سیس‌سکسیسم Cissexism (همسوجنسیت‌زدگی)
مترجم: سعید.ش
🔳سیس‌سکسیسم چیست؟
جولیا سرنو (به انگلیسی: Julia Serano)، فعال و پژوهشگر، سیس‌سکسیسم را اینگونه تعریف می‌کند: «باور یا تصور بر این که هویت جنسیتی، ابراز جنسیتی، و جنسیت افراد سیسجندر (غیرترنس) طبیعی‌تر و مشروع‌تر از افراد ترنس است.»
برای درک آسان‌تر سیس‌سکسیسم، به بررسی اجزاء تشکیل‌دهنده این واژه می‌پردازیم. واژه سیس‌سکسیسم از دو بخش تشکیل شده است: پیشوند «سیس – Cis» و واژه «سکسیسم». پیشوند «سیس» از واژه سیسجندر گرفته شده است. سیسجندر به افرادی گفته می‌شود که هویت جنسیتی خود را همسو با جنس و جنسیتی می‌دانند که در بدو تولد به آنها نسبت داده شده است. سکسیسم یا جنسیت‌زدگی به ظلم و ستم نظام‌مندی گفته می‌شود که نتیجه آن محرومیت و تبعیض دربرابر انسان‌ها به‌ویژه زنان، براساس جنس و جنسیت آنهاست. در اینجا، سیس‌سکسیسم یا همسوجنسیت‌زدگی به ظلم و ستم نظام‌مندی گفته می‌شود که نتیجه آن محرومیت و تبعیض دربرابر افراد ترنسجندر و غیرباینری است.
سیس‌سکسیسم باورهایی هستند به ظرافت تار عنکبوت، که در ذهن و ضمیر بسیاری از مردم جامعه تنیده شده است. باور سیس سکسیست از این تصور عمومی نشأت می‌گیرد که همه افراد سیسجندر (همسوجنسیتی) هستند. این باور در جامعه ما عمیقا ریشه دوانده است، بطوریکه بسیاری از چیزهایی که مردم می‌گویند یا کارهایی که انجام می‌دهند، خواسته یا ناخواسته سیس‌سکسیت است.
آگاهی‌بخشی درمورد سیس‌سکسیسم و برچیدن باورها و تفکرات سیس‌سکسیت از جامعه قدمی مهم به سوی برابری انسان‌هاست، و سبب می‌شود تا افراد ترنسجندر و غیرباینری احساس امنیت و تعلق بیشتری در جامعه داشته باشند.
در این مقاله به معنای واقعی سیس‌سکسیسم می‌پردازیم، در این زمینه چند مثال می‌زنیم، و روش‌هایی را برای افراد سیسجندری که علاقه‌مند هستند تا روی باورها و تفکرات سیس‌سکسیست خود کار کنند و برای جامعه ترنسجندر حامیان بهتری باشند پیشنهاد می‌کنیم.
🔳آیا سیس‌سکسیسم همان ترنس‌فوبیا (ترنس‌ستیزی، ترنس‌هراسی) است؟
بدون شک سیس‌سکسیسم و ترنس‌فوبیا به‌هم مرتبط هستند، اما باهم نسبتا متفاوت‌اند. ترنس‌فوبیا به ابراز تعصب و غرض‌ورزی، انزجار یا تنفر دربرابر افراد ترنس گفته می‌شود. سیس‌سکسیسم نوعی تبعیض بسیار ملایم‌تر و شاید فراگیرتر دربرابر افراد ترنس و غیرباینری است.
باورهای سیس‌سکسیت غالبا جزء خُردخشونت‌ها به شمار می‌روند. سانی نوردمارکن (به انگلیسی: Sonny Nordmarken) دکترای جامعه‌شناسی در دانشگاه ماساچوست در امهرست، خُردخشونت‌ها را اینگونه تعریف می‌کند: «خشونت‌هایی که عادی تلقی شده، در ارتباطات بین فردی نمود پیدا می‌کنند، و حاوی پیام‌هایی هستند که «دیگر» افراد را به حاشیه می‌رانند.» برای مثال باور بر این که تمامی افراد سیسجندر هستند، یا این که ترنسجندر بودن نرمال و عادی نیست، نوعی خُردخشونت به حساب می‌آید.
🔳چند مثال از سیس‌سکسیسم
با توجه به این که مبحث نسبتا پیچیده است، در اینجا مفهوم سیس‌سکسیسم را با ذکر چند مثال بیان می‌کنیم تا درک آن آسان‌تر گردد. در ادامه چند مثال آمده است که با مطالعه آنها معنای سیس‌سکسیسم برایتان شفاف‌تر شده و درک آن آسان‌تر می‌گردد:
🔻چند مثال از سیس‌سکسیسم در گفتگوهای روزمره:
➖خوش‌آمدگویی با به کار بردن الفاظی نظیر «خانم‌ها و آقایان»، بطوریکه افراد غیرباینری نادیده گرفته شوند.
➖وقتی می‌خواهیم به افراد سیسجندر (غیرترنس) اشاره کنیم، از لفظ «نرمال یا عادی» [مثلا مردان/زنان عادی] استفاده کنیم.
➖از فرد ترنس حمایت کنیم و با او مهربان باشیم، اما همچنان او را با نام و ضمیر اشتباه خطاب کنیم.
➖جملاتی را به کار ببریم با این مفهوم که «همه مردان آلت تناسلی مردانه دارند» یا «همه زنان واژن دارند».
➖بپرسیم کودک تازه متولد شده پسر است یا دختر. این پرسش، باور غلطی مبنی بر این که جنسیت افراد تماما از روی ناحیه تناسلی یا کروموزوم‌های آنها تعیین می‌شود را تقویت می‌کند، و این حقیقت را که هر نوزادی موقعی که بزرگتر شد می‌تواند خود جنسیت خویش را تشخیص دهد کتمان می‌کند.
➖از افراد بپرسیم اسم «واقعی»تان چیست و ضمائر «دلخواه» شما کدام‌اند: دقت داشته باشید نام فرد ترنس نام واقعی اوست و ضمائر فرد ترنس دل‌بخواهی نیستند، بلکه ضمائر مناسب آن فرد هستند.
🔻چند مثال از سیس‌سکسیسم در برخورد با افراد براساس ظاهر و رفتار آنها:
➖صفات ثانویه جنسی افراد – مانند موی صورت، بافت پستان، و محدوده صدا – را نشانه جنسیت آنها بدانیم.
➖باور داشته باشیم که ظاهر افراد ترنس باید مطابق با استانداردهای زیبایی افراد سیسجندر باشد.
➖باور داشته باشیم که تمامی افراد ترنس مایل هستند یا بهتر است که «ظاهر، رفتار و …» سیسجندرگونه داشته باشند.
➖از روی ظاهر افراد سوالات متجاوزانه درباره جنسیت یا بدن آنها بپرسیم.
🔻چند مثال از سیس‌سکسیسم در محصولات و خدمات:
➖تامپون و پد بهداشتی را فقط در دستشویی زنانه قرار دهیم، و این حقیقت را نادیده بگیریم که بعضی از مردان ترنس و افرادی که با جسم منتسب به زنان متولد شده‌اند ممکن است از دستشویی مردانه استفاده کنند.
➖لباس و کفش را فقط مناسب سایز بدن افراد سیسجندر طراحی و تولید کنیم.
➖فضاهایی فقط مختص زنان ایجاد کنیم بطوریکه زنان ترنسجندر راهی به آنجا نداشته باشند، مانند دانشکده زنانه.
➖در فرم‌های اداری، افراد را ملزم کنیم تا جنسیت خود را مشخص کنند، و غالبا نیز فقط دو گزینه «مرد» یا «زن» را درج کنیم.
➖افراد ترنس یا غیرباینری [مجرم] را در سلول‌هایی قرار دهیم که با جنسیت آنها همسو نیست، یا این که آنها را در سلول انفرادی جای دهیم.
🔻چند مثال از سیس‌سکسیسم در قوانین یا دسترسی به خدمات بهداشتی:
➖کمپانی‌های بیمه هزینه هورمون‌درمانی جایگزین را فقط برای افراد سیسجندر پوشش دهند و هزینه هورمون‌درمانی افراد ترنسجندر شامل بیمه نشود.
➖دستشویی‌های عمومی را با برچسب زنانه و مردانه برحسب جنس و اندام جنسی افراد مشخص کنیم بطوریکه از ورود افراد ترنس به دستشویی‌های عمومی همسو با جنسیتشان ممانعت به عمل آید.
➖مردان ترنسجندر و افراد غیرباینری که با جسم منتسب به زنان متولد شده‌اند را از خدمات سقط جنین محروم سازیم.
➖افراد ترنس را با این تصور نادرست که هزینه‌های پزشکی آنها بسیار بالاست، از حق خدمت نظامی محروم سازیم.
🔳چگونه می‌توانیم روند تقویت دوگانه جنسیتی در جامعه را متوقف کنیم؟
هر روزه خواسته یا ناخواسته دوگانه جنسیتی (تقسیم دنیا به دو دسته مرد یا زن) به ملایمت – و گاهی نیز به شیوه‌ای نه چندان ملایم – تقویت می‌شود. دوگانه جنسیتی در محصولاتی که خریداری می‌کنیم، در برچسب دستشویی‌های عمومی، و در موارد دیگری که بسیار بیشتر از این مسائل است به چشم می‌خورد. در ابتدایی‌ترین سطح، متوجه می‌شویم که دوگانه جنسیتی تا چه اندازه در ارتباط برقرار کردن انسان‌ها باهم ریشه دوانده است و چگونه جنسیت افراد به ظاهر آنها گره زده می‌شود.
با توجه به این که دوگانه جنسیتی سیستمی عظیم با ریشه‌هایی عمیق است، توقف تقویت این سیستم کار ساده‌ای نیست. اما برای این که از مردم حمایت کنیم تا بتوانند آزادانه و در امنیت و آرامش هویت‌های جنسیتی خود را بروز دهند، حائز اهمیت است که دست به کار شویم و در برخورد با یکدیگر، هنجارها و انتظارات جنسیتی را تقویت نکنیم.
از کجا شروع کنیم؟ شناخت و آگاهی از این که چه موقع در حال دسته‌بندی کردن غیرضروری مردم براساس جنسیت آنها هستیم، یا این که چه موقع براساس برداشت خودمان از جنسیت افراد به حدس و گمان درباره رفتار، پوشش یا علایق آنها می‌پردازیم، شروع بزرگی است. بدین‌معنا که زین‌پس:
🔹از ادبیات جنسیتی برای اشاره به مردم، نظیر «آقا» یا «خانم» خطاب کردن مردم خودداری ورزیده و به جای این الفاظ، از واژه‌های خنثی‌جنسیتی نظیر «دوست عزیز، دوست من و …» استفاده کنیم؛
🔸رفتارهای جنسیتی را به همه افراد تعمیم ندهیم، مثلا نگوییم که فقط زنان دامن می‌پوشند یا فقط مردان ورزش کردن را دوست دارند؛
🔹انسان‌ها را به‌خصوص در مواقع غیرضروری تفکیکی جنسیتی نکنیم؛
🔸و هر موقع با فردی ملاقات می‌کنیم، زمان اختصاص دهیم و از او بپرسیم که مایل است چگونه خطاب شود و چه ادبیاتی را ترجیح می‌دهد.
توجه به این نکته حائز اهمیت است که جنسیت مسئله‌ای فردی و شخصی است، و این که دیگران چه هویتی داشته باشند، به هیچ عنوان از برداشتی که شما از هویت خود دارید نمی‌کاهد. شاید شما هویت خود را باینری (زن یا مرد) بدانید، بسیار عالی! اما برای جلوگیری از تقویت تفکر باینری جنسیت (دوگانه جنسیتی) لازم است آگاه باشیم که همه مردم جنسیت باینری (زن یا مرد) ندارند، و اگر همه مردم به‌طور پیشفرض با جنسیت زن یا مرد درنظر گرفته نشوند، آنگاه همه ما در ابراز هویت‌های جنسیتی خود آزادی بیشتری خواهیم داشت.
🔳چگونه از موقعیت خود در جهت حمایت از افراد ترنس و غیرباینری بهره ببریم؟
💠به افراد ترنس گوش سپارید و صدای آنها باشید
حائز اهمیت است افراد سیسجندر به جای این که به تجربیاتی گوش سپارند که دیگر افراد سیسجندر در مورد افراد ترنس بیان می‌کنند، تجربیات افراد ترنس را مستقیما از زبان آنها بشنوند. در حقیقت، در حال حاضر و با مطالعه این مقاله نیز دارید همین کار را می‌کنید!
💠سیس‌سکسیسم را نقد کنید
انتقادر از سیس‌سکسیسم برای افراد ترنس طاقت‌فرساست، بنابراین اگر شما بتوانید گوشه‌ای از این کار را بگیرید کمک بزرگی کرده‌اید! مثلا اگر می‌بینید فردی، فرد دیگری را از روی ظاهرش با جنسیت اشتباه خطاب کرده است، ساکت ننشینید و چیزی بگویید. مثلا می‌توانید بگویید که شاید هویت فردی که جنسیت اشتباه را به او نسبت داده‌اید، آنگونه که شما فرض می‌کرده‌اید نباشد.
💠مسئولیت اشتباهاتتان را بپذیرید
باورها و تفکرات سیس‌سکسیت در مورد افراد، گهگاهی حتی به سراغ افراد ترنسی مثل من نیز می‌آید. هر موقع اشتباه کردید، بهترین کار این است که عذرخواهی کرده و از آن عبور کنید. پذیرش مسئولیت اشتباهی که مرتکب شده‌اید روشی عالی است و با این کار خود به دیگران نشان می‌دهید که اشتباه کردن اشکالی ندارد و دارید تلاش می‌کنید تا دفعه بعد بهتر عمل کنید.
💠تلاش کنید تا فضای ایمن‌تری ایجاد کنید
کارهای بسیاری می‌توانید بکنید تا فضای ایمن‌تری برای افراد ترنس فراهم آورید. شما می‌توانید:
▪️از همه افراد – نه فقط از افرادی که فکر می‌کنید به نحوی جنسیت نامنطبق هستند – سوال کنید و هنگام معرفی آنها از ضمائر صحیح استفاده کنید. با این حال لازم است به این نکته توجه داشته باشید که بعضی از افراد ترنس با این کار راحت نیستند. در چنین مواردی می‌توانید ضمائر خودتان را خیلی ساده بیان کنید و از آن عبور کنید.
▪️وقتی فردی به فضاهای دوگانه جنسیتی (مردانه یا زنانه) وارد می‌شود، اجازه بدهید خود هویتش را بیان کند. تا وقتی که فردی به شما یا دیگران آسیبی نرسانده است، بهترین کار این است که باور داشته باشیم وی به همین مکان تعلق دارد، و این موضوع را رها کنیم.
▪️دستشویی عمومی خنثی‌جنسیتی یا همه‌جنسیتی ایجاد کنید. منظور این است که در هر مکانی دستشویی‌هایی وجود داشته باشد که همه افراد با هر جنسیتی بتوانند از آن استفاده کنند.
🔻سخن پایانی
سیس‌سکسیسم (همسوجنسیت‌زدگی) به اندازه ترنس‌فوبیا (ترنس‌ستیزی، ترنس‌هراسی) برجسته و پُرسروصدا نیست، به همین دلیل تشخیص آن بسیار دشوار بوده و غلبه بر آن دشوارتر. با دانش و آگاهی که با مطالعه این مقاله کسب کرده‌اید و تلاشی که در جهت شناسایی سیس‌سکسیسم در زندگی شخصی خود و غلبه بر آن می‌کنید، می‌توانید ایدئولوژی سیس‌سکسیسم را به چالش بکشید و دنیا را به مکانی کمی ایمن‌تر، شادتر و سالم‌تر برای افراد ترنس و افراد غیرباینری مبدل سازید.
مترجم: سعید.ش
🌐منبع: هلپ ترنس سنتر – شبکه اطلاع رسانی ترنسجندر و تغییرجنس
https://helptranscenter.org
مرجع:
https://www.healthline.com/health/transgender/cissexist
https://sexinfo.soc.ucsb.edu/article/cissexism
Copyright © 2019 سعید.ش https://helptranscenter.org هلپ ترنس سنتر – شبکه اطلاع رسانی ترنسجندر و تغییرجنس All Rights Reserved
هلپ ترنس سنتر 