اطلاعات جامع هورمون درمانی مردانه سازی ویژه مردان ترنس (FTM) و اشخاص دارای هویت جنسیتی غیرباینری (FTN)
مترجم: سعید.ش
🔻فایل پی دی اف مقاله اطلاعات جامع هورمون درمانی مردانه سازی ویژه مردان ترنس (FTM) و اشخاص دارای هویت جنسیتی غیرباینری (FTN) را می توانید از طریق لینک زیر دانلود نمایید.
🔳مقدمه
هدف از هورمون درمانی مردانه سازی به وجود آمدن صفات ثانویه جنسی مردانه و از بین رفتن/تا جای ممکن کاهش یافتن صفات ثانویه جنسی زنانه است. تاثیرات رایج هورمون درمانی مردانه سازی مواردی نظیر رشد موی صورت، مردانه شدن صدا، توزیع مجدد چربی زیرجلدی صورت و بدن، افزایش توده عضلانی، افزایش موهای بدن، تغییر میزان تعریق و بوی بدن، عقب رفتن خط رویش مو در ناحیه پیشانی و شقیقه ها، و احتمالا طاسی با الگوی مردانه را شامل می شود. تاثیراتی که هورمون درمانی مردانه سازی بر عملکرد جنسی و غدد جنسی اعمال می کند مواردی نظیر افزایش میل جنسی، رشد کلیتوریس، خشکی واژن، و توقف سیکل قاعدگی را شامل می شود.
پس از شروع هورمون درمانی، تخمک گذاری متوقف نمی شود، اما از این بابت نمی توان مطمئن بود و امکان دارد توانایی باروری در بلندمدت تحت تاثیر قرار گیرد؛ با این حال مردان ترنسجندری بوده اند که هورمون درمانی را متوقف نموده و با موفقیت باردار شده اند.
هورمون درمانی مردانه سازی تغییراتی در احساسات و عملکرد اجتماعی فرد نیز به وجود می آورد، اگر چه صرف نظر از کلیشه های موجود، این قبیل تغییرات از فردی به فرد دیگر متفاوت است.
هورمون درمانی عموما با تجویز یکی از اشکال غیرخوراکی تستسترون انجام می پذیرد. در حال حاضر تستسترون های موجود و مورد استفاده در ایالات متحده همگی «زیست همسان» هستند، بدین معنا که از لحاظ شیمیایی با تستسترونی که از بیضه های انسان ترشح می شود همسان و معادل اند.
🔻جهت کسب اطلاعات بیشتر:
💠اطلاعات تستسترون زیست همسان (Bioidentical Testosterone) جهت هورمون درمانی در مردان ترنس (FTM)
https://helptranscenter.org/2018/07/12/334/
سابقا مصرف متیل تستسترون خوراکی و سایر دارو های مصنوعی میان بدنسازان رواج یافته بود و همین مسئله باعث شده تا نگرانی های بی پایه و اساسی در مورد تاثیرات منفی تستسترون بر کبد مردان ترنسجندری که هورمون درمانی می کنند پدید آید.
تستسترون به فرم تزریقی و موضعی عرضه می گردد؛ طراحی این محصولات ویژه مردان غیرترنسجندری بوده است که سطح آندروژن پایینی داشته اند (به جدول رجوع کنید). با توجه به این که دوز پیشفرضی که برای مصرف این محصولات تعیین شده (و در جدول نیامده است) ویژه درمان مردانی است که از کمبود (و نه نبود) تستسترون رنج می برند، لذا در رژیم هورمونی مردان ترنسجندری [که بدن ایشان تقریبا فاقد هورمون جنسی مردانه است] نیاز است دوز بیشتری نسبت به آنچه که مردان غیرترنسجندر معمولا مصرف می کنند مورد استفاده قرار گیرد (به جدول رجوع کنید.)
🔰جدول 1. هورمون ها و دوز مصرفی آنها
▪️الف. این محصول، هم تحت عنوان فارماکوپیای استاندارد ایالات متحده (USP) و هم به صورت محصولات ترکیبی موجود است.
▫️ب. دوز اولیه – پایین برای اشخاص دارای جنسیت کوییر و غیرباینری تجویز می گردد.
▪️ج. بیشینه دوز به معنای بیشینه تاثیرات نیست. بعلاوه باید توجه داشت که حدود دوز نوشته شده الزاما به معنای هدف یا ایده آل بودن این دوز نیست. افزایش دوز براساس پاسخ شخص و/یا ارزیابی سطح هورمون ها صورت می پذیرد. بعضی از اشخاص به دوزی کمتر از این مقدار نیاز دارند و بعضی به بیشتر از آن.
▫️د. تعیین دوز کمتر از 20.25 میلیگرم در شیوه استفاده از ژل تستسترون 1.62%، یا دوز کمتر از 30 میلیگرم در شیوه استفاده از ژل زیربغل تستسترون 2% آسان نیست، چرا که اندازه گیری نصف پمپ یا بسته حاوی ژل تستسترون چالش برانگیز است. اشخاصی که به دوز کمتر از 20.25 میلیگرم تستسترون نیاز دارند و بیمه ایشان ژل تستسترون 1% را پوشش نمی دهد باید از قبل تاییدیه بیمه را داشته باشند یا [اگر بیمه درخواست ایشان را رد کرده است] درخواست تجدیدنظر ارائه کرده باشند.
▪️ه. کرم تستسترون در داروخانه های ترکیبی شخصی تهیه و آماده می شود. این محصولات جذب و عملکرد متفاوتی داشته و توصیه می شود در این زمینه با داروساز این نوع داروخانه ها گفتگویی انجام پذیرد.
▫️و. تستسترون آندکانوآت سالیان سال است که خارج از ایالات متحده جهت هورمون درمانی اشخاص ترنسجندر به طور گسترده مورد استفاده قرار می گیرد. این محصول جدیدا در ایالات متحده موجود شده است. تستسترون آندکانوآت در موارد نادری منجر به میکرو آمبولی روغنی ریوی و آنافیلاکسی (واکنش شدید حساسیتی) شده است. به همین دلیل در ایالات متحده این دارو را فقط می توان تحت طرح انحصاری به نام «طرح استراتژی ارزیابی و کاهش ریسک AVEED» با مخفف (REMS) تهیه نمود. تزریق این دارو همواره باید توسط ارائه کنندگان خدمات مراقبت از سلامت مورد تایید و آموزش دیده انجام پذیرد و 30 دقیقه پس از تزریق نیز متقاضی جهت بررسی واکنش های منفی تحت نظارت قرار گیرد.
🔘شیوه تزریق (درون عضلانی یا زیرجلدی)
تستسترون به فرم تزریقی با برچسب تزریق عضلانی عرضه می گردد، با این حال بسیاری از پزشکان توصیه می کنند تزریق تستسترون به صورت زیرجلدی انجام پذیرد که اثرگذاری مطلوب و رضایت شخصی مراجعه کنندگان را در پی دارد و عوارضی ندارد. از جمله مزایای تزریق زیرجلدی می توان به استفاده از سوزن کوچکتر اشاره نمود که درد تزریق را کاهش می دهد، و مورد دیگر این که در این روش از شکل گیری اسکار یا فیبروز ناشی از تزریق درون عضلانی در بلند مدت (احتمالا بیش از 50 سال) جلوگیری می شود.
🔘طرز استفاده صحیح از ژل موضعی تستسترون
محصول ژل تستسترون در محفظه ای همراه با پمپ عرضه می گردد که حاوی داروی تستسترون است. سازنده این محصول توصیه می کند استعمال ژل صبح ها انجام شود. پس از استعمال ژل، تستسترون به درمیس راه می یابد و در طول روز به تدریج آزاد می شود. پس از استعمال ژل باید مراقب باشید که هیچ تماسی با دیگران به ویژه زنان و کودکان نداشته باشید. این محصول حاوی ژل است و اثر آن روی لباس ها یا سایر وسائل بر جای می ماند. ژل را فقط باید روی بازو ها و شانه ها استعمال کنید و از استعمال ژل روی سایر نقاط بدن بپرهیزید. ناحیه استعمال ژل را باید تا حداقل دو ساعت خشک نگه دارید. همچنین اگر قرار است تماس پوستی با فرد دیگری داشته باشید توصیه می شود ابتدا ناحیه استعمال ژل را بشویید.
🔰جدول 2. سنجش و نظارت بر روند هورمون درمانی مردانه سازی
افزایش دوز تستسترون براساس اهداف مراجعه کننده و با توجه به پاسخ بالینی ، نظارت بر سطح هورمون ها و ایمنی (برای مثال نظارت بر سطح هموگلوبین و هماتوکریت [H&H]) صورت می پذیرد. پاسخ بالینی را می توان به صورت عینی با بررسی آمنوره (توقف سیکل قاعدگی) پس از شش ماه هورمون درمانی سنجید.
هیچگونه شواهدی وجود ندارد که نشان دهد می توان با افزایش بیشتر دوز/سطح تستسترون پس از این که سطح تستسترون در محدوده تستسترون مردان فیزیولوژیک قرار گرفته باشد، شدت مردانه سازی را افزایش داد.
محدوده مرجع سطح تستسترون کل در آزمایشگاه ها عموما از تنوع بسیاری برخوردار است (معمولا محدوده نرمال تستسترون کل را بین 350 تا 1100 نانوگرم بر دسی لیتر تعیین می کنند)؛ اگر سطح تستسترون بدن مردان نزدیک به حد پایین محدوده نرمال تستسترون مردان باشد (نزدیک به 350 نانوگرم بر دسی لیتر باشد) و پیشرفت آهسته روند مردانه سازی نگرانی ایجاد کرده باشد یا علائمی نظیر کمبود انرژی، میل جنسی پایین، یا افسردگی در شخص مشهود باشد، منطقی است که دوز تستسترون به آهستگی افزایش داده شود و در عین حال نظارت بر عوارض جانبی صورت پذیرد.
اما اگر سطح تستسترون کل بالاتر از حد وسط محدوده مرجعی باشد که در گزارش آزمایشگاه آمده است (بیشتر از 725 نانوگرم بر دسی لیتر باشد)، مشخص نیست که افزایش دوز تستسترون تاثیر مثبتی بر سرعت مردانه سازی، علائم افسردگی یا سایر عوارض جانبی می تواند داشته باشد یا خیر.
بعضی از پزشکان ترجیح می دهند روی سطح هورمون ها نظارتی نداشته باشند و توجه خود را فقط به پیشرفت [مردانه سازی] و تغییرات بالینی معطوف نمایند؛ اما باید توجه داشت که این رویکرد با چنین ریسکی همراه است که سطح تستسترون به سطح هدف نرسد و شدت مردانه سازی کمتر از حد مطلوب شود.
مطالعه ای روی 31 مرد ترنسجندر که به تازگی هورمون درمانی خود را به شیوه تزریق زیرجلدی 50-60 میلیگرم تستسترون سیپیونات در هفته، استعمال 5 گرم ژل تستسترون 1% در روز، یا 4 میلیگرم برچسب تستسترون در روز شروع کرده بودند انجام پذیرفت؛ در این مطالعه مشخص گردید که پس از شش ماه هورمون درمانی، سطح تستسترون در فقط 21 نفر (68% از کل افراد) تا محدوده تستسترون مردان بالا آمد و 5 نفر (16% از کل افراد) قاعدگی ادامه‌دار داشتند، و سطح استرادیول در فقط 9 نفر (29% از کل افراد) به محدوده استرادیول مردان فیزیولوژیک کاهش یافت.
بعضی از افراد دارای جنسیت کوئیر و جنسیت نامنطبق/غیرباینری ترجیح می دهند سطح تستسترون بدنشان در حد وسط باقی بماند.
صرف نظر از مقدار دوز اولیه ای که برای شروع تستسترون درمانی تجویز می گردد، افزایش دوز تستسترون براساس سطح تستسترون اندازه گیری شده در نتیجه آزمایش خون صورت می پذیرد. آزمایش خون در ماه سوم و ششم پس از شروع هورمون درمانی انجام می پذیرد. هر موقع سطح هورمون های بدن مراجعه کننده به سطح هدف رسید، زین پس منطقی ست که نظارت بر سطح هورمون ها بصورت سالیانه صورت پذیرد.
درست همانند تستسترون درمانی جایگزین در مردان غیرترنسجندر، در مردان ترنسجندری که روی رژیم هورمونی پایداری هستند نیز برگزاری جلسه ملاقات و نظارت بر مقادیر آزمایشگاهی به صورت سالیانه کفایت می کند.
براساس دستورالعمل های سازمان بین المللی غدد درون ریز، سطح هورمون ها باید هر سه ماه یکبار نظارت شود. این امر در عمل واقع بینانه نیست و وقتی که برنامه هورمون درمانی به حالت پایداری رسیده است، نظارت بر سطح هورمون ها هر سه ماه یکبار مزیتی ندارد.
از جمله سایر دلایلی که در جهت حمایت از رویکرد اندازه‌گیری سطح هورمون ها پس از پایدار شدن وضعیت هورمونی مطرح است می توان به بروز تغییرات چشمگیر وضعیت سوخت و ساز بدن نظیر شروع دیابت یا اختلالات تیروئید ، تغییرات وزن قابل توجه، معکوس شدن روند مردانه سازی چه سابجکتیو و چه ابجیکتیو، یا ظهور علائم جدیدی که بالقوه از عدم تعادل هورمونی نشأت گرفته یا به واسطه آن تشدید شده باشند از جمله گرگرفتگی، درد یا خونریزی قاعدگی، یا میگرن اشاره نمود.
ضروری است که برای کنترل شرایط ایجاد شده، تعداد جلسات ملاقات این مراجعه کنندگان با پزشک افزایش یابد. افزایش تعداد دفعات ملاقات با مطب پزشک برای مراجعه کنندگانی که از مشکلات پیچیده روانی اجتماعی رنج می برند نیز مفید است و بدین وسیله امکان دسترسی به خدمات مراقبتی حمایتی برای ایشان فراهم می گردد.
🔳دیدگاه‌های رایج در زمینه تفسیر سطح هورمون‌ها در نتیجه آزمایش خون
تفسیر نتیجه آزمایش توجه ویژه ای را به موضوع مراقبت از اشخاص ترنسجندر می طلبد. منابع متعددی محدوده هدف سطح سرمی استرایول، استروژن کل، تستسترون آزاد، کل و در دسترس زیست، و گلوبولین متصل شونده به هورمون جنسی (SHBG) را منتشر کرده اند. با این حال محدوده های مشخص شده در آزمایشگاه ها و تکنیک های مختلف متفاوت است.
علاوه بر این مسئله، اگر جنسیت ثبت شده در سیستم آزمایشگاه با جنس هورمونی مطلوب مراجعه کننده مغایر باشد، نتیجه آزمایش خون را نمی توان براساس محدوده مرجعی که مقابل مقادیر اندازه‌گیری شده در نتیجه آزمایش نوشته شده است تفسیر نمود. مثلا برای مرد ترنسجندری که در سیستم آزمایشگاه با جنسیت زن ثبت نام شده است، محدوده مرجعی که در نتیجه آزمایش آمده است ویژه زنان است؛ و کاملا واضح است که نمی توان نتیجه آزمایش مرد ترنسجندری که در حال هورمون درمانی مردانه سازی است را با این محدوده مرجع تطبیق داد و نتیجه آزمایش را براساس آن تفسیر نمود.
سطح هورمون ها برای اشخاصی که دارای جنسیت کوئیر یا جنسیت نامنطبق/غیرباینری هستند به گونه ای تنظیم می شود که در حد وسط زنان و مردان قرار گیرد.
به پزشکان توصیه می شود که از آزمایشگاه نزدیک خود درخواست نمایند تا محدوده هورمونی مرجع را برای هر دو جنس «مرد» و «زن» گزارش کند؛ سپس برای تفسیر نتیجه آزمایش خون مقادیر اندازه‌گیری شده را با محدوده مرجع صحیح براساس جنس هورمونی فعلی مراجعه کننده – نه جنسی که در سیستم آزمایشگاه ثبت شده است – تطبیق دهند.
همچنین سطح تستسترون اندازه‌گیری شده الزاما باید با علم به این که آزمایش خون در چه زمانی انجام شده است (یعنی هنگام نمونه گیری سطح تستسترون در بالاترین سطح خود بوده یا پایین ترین سطح، و یا نمونه گیری در وسط فاصله بین دو تزریق صورت گرفته است) تفسیر گردد، چرا که امکان دارد سطح تستسترون در هر کدام از این حالات بسیار متغیر باشد (و اگر چنین باشد علائمی بروز می کند).
🔳نظارت بر سطح تستسترون
اندازه‌گیری سطح تستسترون در مردان غیرترنسجندر کار ساده ای نیست، چرا که سطح این هورمون در مردان غیرترنسجندر بدلیل آزادسازی متناوب گنادوتروپین ها به سرعت در نوسان است. سطح تستسترون در بدن مردان ترنسجندری که تستسترون از بیرون وارد بدنشان می شود دچار نوسانات سریع نمی شود (هر چند سطح هورمون ها طی فاصله بین دو دوز تغییر می کند).
تستسترون آزاد (Free Testosterone) به تستسترونی گفته می شود که به پروتئین ها متصل نگردیده و سطح آن به سطح گلوبولین متصل شونده به هورمون جنسی (SHBG) بستگی دارد. تستسترون آزاد قابل اندازه‌گیری است، اما روش های اندازه‌گیری قابل اطمینان نیستند. در زمینه نقش تستسترون آزاد در برابر تستسترون کل اتفاق نظری وجود ندارد؛ سطح تستسترون کل قابل اطمینان بوده و [اندازه‌گیری آن] به سادگی امکان پذیر است، با این حال مقادیر اندازه‌گیری شده سطح حقیقی تستسترون در دسترس زیست را مشخص نمی کند.
تستسترون در دسترس زیست (Bioavailable Testosterone) همان تستسترون آزاد بعلاوه تستسترونی است که اتصال ضعیفی با آلبومین برقرار کرده است.
سطح گلوبولین متصل شونده به هورمون جنسی (SHGB) در حضور استروژن و تیروکسین بالا می رود و در حضور آندروژن ها، پرولاکتین و سطح بالای هورمون انسولین و هورمون رشد پایین می آید. سازمان بین المللی غدد درون ریز در زمینه مراقبت از اشخاص ترنسجندر اندازه گیری سطح تستسترون کل (Total Testosterone) را توصیه می کند.
محاسبه تستسترون در دسترس زیست نیز برای تنظیم دوز هورمون در اشخاصی که وضعیت هورمونی پیچیده ای دارند، یا در اشخاصی که سطح تستسترون کل ایشان در محدوده نرمال قرار دارد و با این حال از عوارض جانبی رنج می برند کمک کننده است. سطح تستسترون در دسترس زیست را می توان با دانستن سطح تستسترون کل، آلبومین و گلوبولین متصل شونده به هورمون جنسی (SHGB) محاسبه نمود. محدوده مرجع تستسترون در دسترس زیست عموما بیش از 72 نانوگرم بر دسی لیتر (2.5 nmol/L) می باشد.
🔳نظارت بر سطح هورمون‌های مراجعه کنندگانی که از تستسترون به فرم تزریقی استفاده می کنند
برای اندازه‌گیری سطح تستسترون در اشخاصی که از تستسترون به فرم تزریقی استفاده می کنند، اندازه‌گیری سطح تستسترون در وسط فاصله بین دو تزریق کفایت می کند. اما اگر مراجعه کننده علائم نوسانات سطح هورمون در فاصله بین دو تزریق نظیر میگرن، درد ناحیه لگنی، یا نوسانات خلق و خو را تجربه می کند، اندازه‌گیری بالاترین سطح تستسترون (یک الی دو روز پس از تزریق) و پایین ترین سطح تستسترون نوسانات گسترده سطح هورمون ها طی فاصله بین دو تزریق را به خوبی آشکار می کند؛ برای این مراجعه کنندگان شیوه هورمون درمانی از تزریق تستسترون به استفاده از محصولات موضعی تستسترون تغییر داده می شود، یا این که کاهش فاصله بین دو تزریق (همراه با شکستن دوز تستسترون در فواصل زمانی کوتاه تر با حفظ دوز مجموع تجویز شده در بازه زمانی قبلی) صورت می پذیرد.
🔳نظارت بر سطح استرادیول
مطالعه ای طی مدت شش ماه به بررسی 31 مرد ترنسجندری که تستسترون درمانی را به تازگی شروع کرده بودند پرداخت؛ یافته های این مطالعه از این قرار بود که سطح استرادیول در تنها 9 نفر (29% از کل افراد) در محدوده استرادیول مردان فیزیولوژیک قرار گرفت.
در واقعیت، محدوده استرادیول زنان فیزیولوژیک طی سیکل قاعدگی بسیار گسترده و متنوع است و هم پوشانی قابل توجهی نیز با محدوده استرادیول مردان فیزیولوژیک دارد. استرادیول در بروز درد ها و علائم مربوط به ناحیه لگن، قاعدگی ادامه‌دار، یا نوسانات خلق و خو نقش دارد. نقش مسدود کردن استروژن در بدن با استفاده از مهار کننده های آنزیم آروماتاز (AI) یا تعدیل کننده های انتخابی گیرنده استروژن (SERM) در کنترل این علائم یا در رژیم های مردانه سازی مرسوم مشخص نیست.
🔳تفسیر مقادیر اندازه گیری شده غیرهورمونی وابسته به جنس در نتیجه آزمایش خون
آلکالاین فسفاتاز، هموگلوبین، هماتوکریت و کراتینین بسته به وضعیت کنونی هورمون های جنسی مراجعه کننده مقادیر متفاوتی دارند. فاکتور های متعددی از جمله توده استخوانی، توده عضلانی، تعداد میوسیت ها (سلول های عضلانی)، توقف یا عدم توقف قاعدگی و اثر اریتروپویتیک تستسترون (تولید گلبول های قرمز خون در مغز استخوان) این تفاوت را تشدید می کند. بسیاری از مردان ترنسجندر توقف قاعدگی را تجربه کرده اند، و آنهایی که سطح تستسترون ایشان در محدوده تستسترون مردان قرار گرفته است اثر اریتروپویتیک تستسترون را تجربه می کنند.
اگر مرد ترنسجندری در حال تستسترون درمانی بوده و دچار آمنوره (توقف سیکل قاعدگی) شده باشد، در سیستم آزمایشگاه با جنس زن ثبت نام شده باشد و سطح هموگلوبین/هماتوکریت وی مابین حد پایین محدوده نرمال مردان و زنان قرار داشته باشد، احتمال دارد دچار آنمی (کم‌خونی) باشد حتی اگر چنین مسئله ای در نتیجه آزمایش مشخص نشده باشد.
همچنین بالعکس، اگر سیکل قاعدگی متوقف شده باشد و تستسترون درمانی صورت پذیرفته باشد منطقی است که حد بالای محدوده هموگلوبین/هماتوکریت نرمال مردان در تفسیر نتیجه آزمایش مورد استفاده قرار گیرد.
تطبیق نتیجه آزمایش با حد بالای محدوده نرمال آلکالاین فسفاتاز و کراتینین مردان نیز به ترتیب به دلیل افزایش توده استخوانی و عضلانی در مردان ترنسجندر توصیه می شود. در این موارد پزشک تجویز کننده هورمون باید نتیجه آزمایش را بر اساس محدوده نرمال مردان بررسی نماید.
🔰جدول 3. حد بالا و پایین محدوده نرمال مقادیر اندازه‌گیری شده جهت تفسیر نتیجه آزمایش خون مردان ترنسجندری که هورمون درمانی می کنند
🔳تنظیم دوز هورمون با محوریت اهداف مراجعه کننده
بعضی از مراجعه کنندگان مایل هستند تاثیرات هورمونی محدودی را تجربه نمایند یا این که ترکیبی از صفات جنسی مردانه و زنانه را باهم داشته باشند. مثلا مایل هستند صدایشان بم شود یا رویش ریش داشته باشند (که هر دو تاثیر برگشت ناپذیر هستند) و در عین حال پستان ها یا فیزیک زنانه خود را نیز نگه دارند.
بعضی از مراجعه کنندگان نیز ترجیح می دهند مدتی تستسترون درمانی کرده تا تغییرات برگشت ناپذیر هورمون درمانی را تجربه نمایند، سپس تستسترون درمانی را متوقف نموده و با هورمون استروژن طبیعی بدن خود به زندگی ادامه دهند.
تنظیم رژیم هورمونی، دوز و انتخاب دارو این امکان را به مراجعه کنندگان می دهد که به اهداف شخصی خود دست یابند، با این وجود حائز اهمیت است که گفتگویی روشنگرانه با مراجعه کننده پیرامون تاثیرات قابل پیش‌بینی و ناشناخته هورمون درمانی بعمل آید. به ویژه باید توجه داشت که امکان ندارد بتوان رژیم هورمونی را برگزید که به نحوی قابل پیش‌بینی صفات جنسی از پیش تعیین شده ای را برای مراجعه کننده به ارمغان آورد.
علاوه بر این مورد، تفاوت های ژنتیکی و فیزیولوژیکی افراد مختلفی که از برنامه هورمون درمانی و دوز یکسانی پیروی می کنند نیز تفاوت های گسترده ای را در نتیجه آزمایش خون و پاسخ به روند درمان نتیجه می دهد.
برای این اشخاص بهترین روش این است که هورمون درمانی با دوز پایین آغاز گردد و افزایش دوز به تدریج و براساس تاثیرات تستسترون صورت پذیرد. در عین حال پاسخ بدن به هورمون درمانی نیز به صورت اختصاصی بررسی گردد و شدت و مدت زمان ایجاد تغییرات نظیر رویش ریش و بم شدن صدا مورد ارزیابی قرار گیرد.
ژنتیک و خصوصیات بدن هر فرد دو عاملی هستند که می توان از روی آنها سرعت و شدت مردانه سازی را به طور نسبی پیش بینی نمود؛ اگر هورمون درمانی در سنین پایین تر آغاز گردد نیز احتمالا سرعت پیشرفت روند مردانه سازی و شدت ایجاد تغییرات تا نقطه پایانی بیشتر است.
اشخاصی که هورمون درمانی را در سنین بالاتر شروع می کنند احتمال دارد نتیجه محدود تری بگیرند. حائز اهمیت است که در جهت تعدیل انتظارات از روند هورمون درمانی و ایجاد نگرشی معقول و منطقی در این زمینه با در نظر داشتن فاکتورهایی که ذکر گردید، و خودداری از مقایسه تجربیات خود با دیگران گفتگویی با مراجعه کنندگان صورت پذیرد. براساس منابع روایی، دو الی پنج سال به طول می انجامد تا روند مردانه سازی به حداکثر میزان خود برسد.
🔳ملاحظات و شرایط خاص
🔘پس از تخلیه غدد جنسی
با توجه به این که دوز تستسترون براساس سطح تستسترون مردان فیزیولوژیک تنظیم می گردد، هیچ ضرورتی ندارد که پس از تخلیه غدد جنسی دوز تستسترون کم شود. بعضی از افراد هورمون درمانی با دوز پایین را ترجیح می دهند؛ این شیوه تنها به این شرط قابل قبول است که دوز تستسترون به اندازه ای باشد که چگالی استخوانی حفظ شود؛ با این حال باید این افراد را آگاه نمود که احتمال دارد کاهش توده عضلانی، کاهش انرژی و کاهش میل جنسی را تجربه کنند.
کافی بودن دوز تستسترون در اشخاصی که پس از تخلیه غدد جنسی تستسترون درمانی با دوز پایین انجام می دهند با بررسی سطح LH و FSH مورد سنجش قرار می گیرد، و دوز تستسترون بر این اساس تنظیم می شود که سطح این دو هورمون در محدوده پیش از یائسگی باقی بماند.
🔘اریتروسیتوز (افزایش تعداد گلبول های قرمز خون)/پلی سیتمی (غلظت خون بالا)
تفسیر مقادیر هموگلوبین و هماتوکریت (H&H) در مردان ترنسجندر براساس دوز تستسترون مصرفی و وضعیت قاعدگی ایشان صورت می پذیرد. انتظار می رود سطح هموگلوبین و هماتوکریت در مردان ترنسجندری که سطح تستسترون ایشان در محدوده مردان فیزیولوژیک قرار گرفته است و سیکل قاعدگی ایشان متوقف گردیده است، در محدوده نرمال مردان قرار داشته باشد.
توجه به این نکته حائز اهمیت است که اگر مراجعه کننده در سیستم آزمایشگاه به عنوان زن ثبت نام شده است، امکان دارد مقادیر هموگلوبین و هماتوکریت وی با محدوده نرمال زنان که مقابل مقادیر اندازه گیری شده در نتیجه آزمایش نوشته شده است مغایرت داشته باشد.
اگر مرد ترنسجندری در حال تستسترون درمانی باشد، توقف سیکل قاعدگی را تجربه کرده و سطح هموگلوبین و هماتوکریت وی بالاتر از حد بالای نرمال زنان اما پایین تر از حد بالای نرمال مردان باشد، پزشک باید محدوده هموگلوبین و هماتوکریت نرمال مردان را به عنوان مرجع خود در تفسیر نتیجه آزمایش در نظر گیرد و علامت هایی که در نتیجه آزمایش بالا بودن این مقادیر را نشان می دهد نادیده بیانگارد.
به طور مشابه، اگر در همین مراجعه کننده سطح هموگلوبین و هماتوکریت پایین تر از حد پایین محدوده نرمال مردان اما بالاتر از حد پایین محدوده نرمال زنان باشد، با وجود این که علامت هشدار دهنده ای در نتیجه آزمایش نشان داده نمی شود، اما واقعیت این است که وی دچار کم‌خونی است.
سطح هموگلوبین و هماتوکریت اشخاصی که سیکل قاعدگی ادامه‌دار دارند یا هورمون درمانی با دوز پایین انجام می دهند باید اساس شرایطشان تفسیر گردد. در مردان ترنسجندری که دچار پلی سیتمی (غلظت خون بالا) شده اند باید ابتدا سطح تستسترون (شامل بالاترین سطح تستسترون) بررسی شود و دوز تستسترون ایشان بر اساس شرایطشان تنظیم گردد.
تغییر برنامه هورمون درمانی و افزایش تعداد دفعات تزریق (با حفظ مجموع تستسترون مصرفی طی مدت مشخص) یا تغییر شیوه هورمون درمانی به استفاده از تستسترون موضعی، ریسک پلی سیتمی را کاهش می دهد. بسته به این که سطح هموگلوبین و هماتوکریت تا چه اندازه افزایش یافته است، فلبوتومی (حجامت) یا اهدای خون روش مناسبی برای درمان موقت غلظت خون بالا محسوب می شود؛ در تمامی اشخاصی که دچار غلظت خون بالا شده اند سایر علل پاتولوژیک این مسئله باید برطرف شود.
علاوه بر بیماری قلبی ریوی و نئوپلاسم (تومور)، سایر بیماری های خاص نگران کننده در مردان ترنسجندر عبارت اند از: آپنه خواب انسدادی (وقفه تنفسی در خواب) وابسته به چاقی و استعمال تنباکو.
🔘مردان ترنسجندر میانسال و سالخورده
هیچگونه محدودیت سنی برای تستسترون درمانی جایگزین در مردان غیرترنسجندر وجود ندارد. لذا هیچگونه توصیه ای جهت خاتمه دادن به روند تستسترون درمانی در مردان ترنسجندر بر مبنای سن و سال ایشان مطرح نگردیده است. توقف هورمون درمانی در سن 50 سالگی یا حول و حوش آن که سن یائسگی زنان غیرترنسجندر است، منطقی ست. صرف نظر از این که تا این سن غدد جنسی نگه داشته شده باشد یا خیر، توقف تستسترون درمانی منجر به کاهش توده عضلانی، کاهش موی بدن و کاهش میل جنسی خواهد شد.
🔘بیماری های خود ایمنی
ارتباطی قطعی اما با تعریف ناقص بین هورمون های جنسی و بیماری های خود ایمنی وجود دارد. تستسترون در سرکوب سیستم ایمنی نقش دارد و از طرفی بیماری های خود ایمنی در زنان غیرترنسجندر نسبت به مردان غیرترنسجندر شایع تر است. محرومیت از تستسترون منجر به افزایش نسبت Th1:Th2 می شود. اگر چه ارتباط هورمون های جنسی و بیماری های خود ایمنی پیچیده تر از این مسائل است؛ برای نمونه بهبودی پارادوکسیکال بیماری مولتیپل اسکلروز (ام اس) طی دوران بارداری نشان داده شده است.
باید مراجعه کنندگانی را که مبتلا به بیماری های خود ایمنی هستند آگاه نمود که امکان دارد با شروع روند مردانه سازی بیماری ایشان بالقوه بدتر (یا شاید هم بهتر) شود. هورمون درمانی در این اشخاص با نظارت بر بدتر شدن علائم و با همکاری تمامی متخصصانی که کنترل بیماری خود ایمنی را بر عهده دارند انجام می پذیرد، تجویز دارو های هورمونی با دوز پایین شروع می شود و دوز هورمون به تدریج افزایش داده می شود.
🔘میگرن
میگرن منشأ هورمونی و ارتباط مشخصی با استروژن دارد. با توجه به ماندگاری و نوسانات احتمالی سطح استروژن در بسیاری از مردان ترنسجندری که تستسترون درمانی می کنند، امکان دارد با شروع تستسترون درمانی میگرن بروز کند یا این که تشدید شود. هورمون درمانی در مراجعه کنندگانی که دچار میگرن هستند با دوز پایین آغاز می گردد و افزایش دوز در صورت تحمل صورت می پذیرد. استفاده از تستسترون موضعی از بروز نوسانات هورمونی که در روش تزریق تستسترون و در فاصله بین دو تزریق رخ می دهد جلوگیری بعمل می آورد و شیوه ارجح هورمون درمانی در این اشخاص محسوب می شود.
🔘بیماری های روانی
هورمون ها اختلالات خلقی را تشدید می کنند (اختلال ملال پیش از قاعدگی یا افسردگی پس از زایمان مثال هایی از این مورد هستند)، با این حال شواهدی وجود ندارد که ارتباط مستقیم تستسترون درمانی را با شروع بیماری های روانی یا بدتر شدن آنها به وضوح آشکار سازد. در حقیقت آشکار گردیده که مردان ترنسجندر پس از شروع تستسترون درمانی بهبود عملکرد اجتماعی، کاهش اضطراب و افسردگی از خود نشان داده اند.
جهت تشخیص و درمان بیماری های روانی مردان ترنسجندر باید درست مانند دیگر مراجعه کنندگان، رویکردی همه جانبه در پیش گرفت و توجه به این نکته مبذول داشت که تمامی علائم را نباید مستقیما به ملال جنسیتی یا تستسترون درمانی نسبت داد.
هورمون درمانی در این اشخاص با استفاده از تستسترون به فرم غیر تزریقی صورت می پذیرد تا از نوسانات هورمونی که منجر به بروز مشکلات خلق و خو یا بدتر شدن علائم کنونی می شود جلوگیری بعمل آید.
🔘تستسترون درمانی در اشخاصی که پیشینه ابتلا به سرطان دارند
تستسترون درمانی در افراد مبتلا به سرطان فعال وابسته به هورمون جنسی اکیدا ممنوع است. در اشخاصی که سابقه ابتلا به سرطان وابسته به هورمون (نظیر سرطان پستان) داشته اند، مشاوره با آنکولوژیست (سرطان‌شناس) توصیه می شود.
🔘ریزش مو
ریزش مو پس از گذشت مدت کوتاهی از شروع هورمون درمانی آغاز می گردد، و وابسته به فاکتور های ژنتیکی است. دو الگوی ریزش مو در مردان ترنسجندر به چشم می خورد؛ عقب رفتن خط رویش مو در ناحیه پیشانی و شقیقه ها، و طاسی با الگوی مردانه (عقب رفتن خط رویش مو در ناحیه پیشانی و نازک شدن مو های تاج سر). هر دو مدل ریزش مو به منزله اعلان خطری برای بعضی از افراد است به طوریکه ترجیح می دهند هورمون درمانی را متوقف کنند. پیش از شروع هورمون درمانی لازم است که در مورد ریسک ها، غیر قابل پیش بینی بودن، گستره و دوره این وضعیت گفتگویی با مراجعه کنندگان صورت پذیرد.
روش کنترل ریزش مو در مردان ترنسجندر مشابه با مردان غیرترنسجندر است. جهت درمان ریزش مو از ماینوکسیدیل بدون نسخه، مهار کننده های آنزیم 5 آلفا ردوکتاز و روش های جراحی استفاده می شود.
فیناستراید نوعی مهار کننده آنزیم 5 آلفا ردوکتاز است که از تبدیل شدن تستسترون به آندروژنی قوی به نام دی هیدرو تستسترون جلوگیری می کند. فیناستراید یک میلیگرم در روز (پروپشیا) جهت درمان طاسی با الگوی مردانه، و فیناستراید پنج میلیگرم در روز (پروسکار) جهت درمان هایپرتروفی پروستاتیک (بزرگ شدن خوشخیم غده پروستات) مورد تایید است.
عوارض جانبی فیناستراید مواردی از جمله کاهش میل جنسی یا ناکارآمدی جنسی را در بر می گیرد، با این حال تاثیر این دارو بر اختلال نعوظ (بزرگ شدن آلت تناسلی) ارتباطی با مردان ترنسجندری که جراحی متودیوپلاستی انجام نداده اند ندارد. در حالت کلی دوز یک میلیگرم در روز کمترین عوارض جنسی را در بر دارد.
تاثیر منفی مهار کردن آنزیم 5 آلفا ردوکتاز در مردان ترنسجندری که به تازگی دوره تستسترون درمانی را شروع کرده اند ناشناخته است. درست همانند مردان غیرترنسجندر، مصرف دوز 5 میلیگرم فیناستراید در روز یا مصرف دوتاستراید که مهار کننده آنزیم 5 آلفا ردوکتاز قوی تری است، بیش از حد نیاز از [عملکرد] تستسترون جلوگیری می کند و به عوارض جنسی و کمرنگ شدن بعضی از تاثیرات روند مردانه سازی منجر می شود.
🔘سندرم متابولیک و مسائل مرتبط (چاقی، چربی خون بالا، اختلال تحمل گلوکز، سندرم تخمدان پلی کیستیک/PCOS)
سندرم تخمدان پلی کیستیک با علائمی نظیر اختلال در قندخون ناشتا، دیس‌لپیدمی (اختلال در سطح سرمی چربی خون)، هیرسوتیسم (پرمویی)، چاقی، اولیگومنوره (قاعدگی طولانی) یا آمنوره (توقف سیکل قاعدگی) همراه با عدم تخمک گذاری خود را نشان می دهد. بعضی از این علائم (نظیر پرمویی و توقف سیکل قاعدگی) برای مردان ترنسجندر خوشآیند است و پیش از تجویز تستسترون بروز می کند.
سندرم تخمدان پلی کیستیک مانعی برای شروع تستسترون درمانی نیست، با این حال چربی خون بالا و دیابت در این اشخاص مورد نظارت و بررسی قرار می گیرند.
مردان ترنسجندری که پس از شروع تستسترون درمانی توقف سیکل قاعدگی را تجربه نموده اند، با توجه به تاثیرات آتروفیک (تحلیل برنده) تستسترون بر آندومتر (غشاء مخاطی رحم)، انتظار نمی رود که در معرض خطر بالای هایپرپلازی اندومتریال (افزایش در تکثیر سلول های غشاء مخاطی رحم) قرار گیرند. در مردان ترنسجندری که سابقه توقف سیکل قاعدگی/قاعدگی طولانی داشته اند، ارزیابی آندومتر پیش از شروع تستسترون درمانی روش پیش گیرانه ای محسوب می شود.
تستسترون درمانی جایگزین در مردان غیرترنسجندر ریسک آپنه خواب انسدادی (OSA) را افزایش می دهد. مشخص نیست که آیا ریسک آپنه خواب انسدادی پس از شروع تستسترون درمانی در مردان ترنسجندر افزایش خواهد یافت یا خیر. با این حال بهبود مسائل مربوط به بهداشت رفتار پس از شروع تستسترون درمانی مشهود است و تغییرات مثبتی را در سبک زندگی فرد موجب می شود؛ کاهش وزن، بهبود اختلالات سوخت و ساز گلوکز، یا چربی خون بالا نتیجه چنین تغییرات مثبتی در سبک زندگی فرد است.
باید به تمامی مردان ترنسجندری که دچار شدید ترین موارد ذکر شده هستند (از جمله دیابت خارج از کنترل، بیماری فعال سرخرگ کرونری ناپایدار) آگاهی های لازم پیرامون خطرات ارائه شود، و اگر شخصی مایل به ادامه تستسترون درمانی است، ادامه روند باید همزمان با کنترل مرسوم اختلالات متابولیک و عوارض مربوط به آنها صورت پذیرد.
🔘اکنه
اکنه صورت و بدن از جمله عوارض جانبی متداول روند هورمون درمانی مردانه سازی به شمار می رود. روش کنترل اکنه در مردان ترنسجندر همان روشی است که جهت کنترل اکنه در اشخاص غیرترنسجندر مورد استفاده قرار می گیرد. مردان ترنسجندر خاطر جمع باشند که اکنه در اولین سال هورمون درمانی به حداکثر میزان خود می رسد و پس از آن از شدت آن کاسته می شود. حفظ سطح تستسترون در محدوده فیزیولوژیک و اجتناب از افزایش شدید بالاترین سطح تستسترون (پس از تزریق با فاصله زیاد از تزریق قبلی) به کاهش و بهبود اکنه کمک می کند.
🔻فایل پی دی اف مقاله اطلاعات جامع هورمون درمانی مردانه سازی ویژه مردان ترنس (FTM) و اشخاص دارای هویت جنسیتی غیرباینری (FTN) را می توانید از طریق لینک زیر دانلود نمایید.
مترجم: سعید.ش
🌐منبع: هلپ ترنس سنتر – شبکه اطلاع رسانی ترنسجندر و تغییرجنس
https://helptranscenter.org
مرجع:
http://transhealth.ucsf.edu
Copyright © 2018 سعید.ش https://helptranscenter.org هلپ ترنس سنتر – شبکه اطلاع رسانی ترنسجندر و تغییرجنس All Rights Reserved
هلپ ترنس سنتر 